نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

جمشید، فرزند تهمورث در شاهنامه، باشکوه‌ترین شاه در روایات ملّی ایران است که شماری از مهم‌ترین حوادث مربوط به شکل‌گیری تمدن ایران در دورۀ وی به وقوع پیوسته‌اند. داستان‌ها و روایات پیرامون اسطورۀ جمشید، از جمله ساختن ورِ جمکرد و عبور از اسطورۀ توفان، توان شفابخشی و حیات دوباره به عنوان خدای سرزمین مردگان، به آسمان رفتن و ارتباط با خورشید، شباهت‌هایی با داستان‌ها و روایت‌های دیگر ملل دور و نزدیک جهان دارد که تاکنون بررسی مستقل و جامعی دربارۀ دلیل و ریشۀ این شباهت‌ها انجام نشده‌است. در این مقاله، پس از مروری بر اسطورۀ هندوایرانی جمشید، به نقل روایات مشابه در میان سایر ملل و تأثیر آنها بر یکدیگر پرداخته می‌شود. نتیجه آن‌که، در بسیاری از موارد، اسطورۀ جمشید الگویی برای اسطوره‌سازی در دیگر تمدن‌های باستانی بوده است و در مواردی نیز آرمان‌های مشترک بشر یا وجود کهن الگوها به خلق قهرمان‌های مشابه منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

• جمشید
• اسطوره
• تمدن باستان
• کهن‌الگو