ادبیات تطبیقی
تبارشناسی منظومة روسلان و لودمیلای آلکساندر پوشکین و مقایسۀ تطبیقی آن با چهار منظومۀ غنایی فارسی بر مبنای نظریۀ ریختشناسی پراپ
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
روسلان و لودمیلا منظومهای عاشقانه ـ حماسی است که آلکساندر پوشکین، شاعر بزرگ روس، پس از سرودن آن به شهرت رسید. پوشکین با بهرهمندی از نبوغ خویش این اثرِ دارای مضامین جدی و در عین حال آمیخته با مایه‌های طنز را بر مبنای افسانه‌های مردمی روسیه، به شیوه‌ای متفاوت از ادبیات قرن هجدهم روسیه، سرود. این منظومه تاکنون به فارسی ترجمه نشده است و تنها مطالب پراکنده‌ای دربارۀ کلیات آن یافت میشود که مخاطب را در تبارشناسی داستان به تردید وامی‌دارد، چنان‌که برخی آن را متأثر از شاهنامه یا هزارویک شب دانسته‌اند. این مقاله، ضمن مطالعة تطبیقی محتوای این منظومۀ روایی عاشقانه با چهار منظومة عاشقانة فارسی (بهرام و گلاندام، جمشید و خورشید، گل و نوروز، سام و پریدخت) می‌کوشد این نوع نگاه میهندوستانه اما غیرعلمی را نقد کند و به این سؤال بنیادی پاسخی موثق دهد که آیا روسلان و لودمیلا از تبار شرقی برخوردار است یا نه؟ و اگر برخوردار است، پیشینۀ آن به کدام یک از داستانهای شرقی (ایرانی یا عربی) میرسد؟ ما بر آنیم که خویشکاریهای مشترک این منظومه‌ها برآمده از ماهیت نوع ادبی قصۀ پریان است که محتوای این چهار منظومه بر مبنای آن بنا شده است و نشانۀ تأثیر و تأثر آنها بر یکدیگر یا از یکدیگر نیست.
کلیدواژه‌ها
)