نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

افسانة سلتى تریستان و ایزوت که حدوداً صد سال پس از منظومة ویس و رامین فخرالدین
اسعد گرگانی به نظم در آمده است، از شاهکارهاى ادب عاشقانة قرون وسطى در شمال
فرانسه و انگلستان و ایرلند محسوب مى شود. این افسانه ظاهراً در ابتدا به صورت روایتی
قدیم ترین اثری که از این مجموعه به جا مانده » . شفاهی در میان تروبادورها رایج بوده است
از شاعری به نام برول است که در حدود سال 1150 میلادی( 541 ه .ق) آن را به رشتة نظم
کشید و اندکی بعد، یعنی در حدود سال 1170 میلادی ( 561 ه .ق)، شاعر دیگرى به نام
توماس به نظم آن پرداخت، اما هیچ یک از این دو منظومه به صورت کامل در دست نیست.
از منظومة برول سه هزار مصراع و از توماس نیز قریب همین مقدار باقی است و قسمت
از روی ترجمة آلمانی منظومة توماس می توان » که البته « اولِ هر دو منظومه افتاده است
41 ( بدیه ب- ت ) .« قسمت های افتادة داستان را دریافت و نقص آن را رفع کرد
این داستان نخستین بار در سال 1334 به قلم پرویز ناتل خانلرى از روى متنِ بازنویسى شدة ژورف بدیه به فارسى ترجمه شد. بدیه از متخصصان ادبیات قرون وسطى در اواخر قرن
نوزدهم بود که با استفاده از متون برول و توماس و با بهره گیرى از ذوق و تخیل خود به
بازنویسى داستان به زبان فرانسه پرداخت. ترجمة دیگر این داستان را فریدة مهدوى دامغانى
در سال 1383 از روى متن بازنویسى شدة رنه لویى ارائه کرده که از ترجمة قبلى اندکى
مفصل تر است.
طرحِ اصلىِ یکسان و برخى حوادث مشترک تریستان و ایزوت با ویس و رامین باعث شده
است که، با توجه به تقدم زمانى ویس و رامین، محققانى چون ر. زنکر، هرمان اته، یان ریپکا
1و پیر گاله منظومة ایرانى را الگوى افسانة اروپایى بدانند.
از آنجا که زنان نقش آفرینان اصلى هر دو منظومه اند، در این مقاله کوشش شده است که با
بررسى زمینه هاى شکل گیرى عشق به ایشان و نیز بررسى و مقایسة تطبیقى شخصیت هاى
مؤنث دو داستان، وجوه اشتراک و افتراق این دو افسانه و تفاوت هاى فرهنگىِ زمینه ساز آنها
بهتر مشخص شود.

کلیدواژه‌ها

• تریستان و ایزوت
• ویس و رامین
• ادبیات تطبیقی
• ادبیات عاشقانه